Azerbaycan’ın Karabağ’daki zaferinin üzerinden üç yıl geçti
Azerbaycan ordusunun, yaklaşık 30 yıldır Ermenistan’ın işgali altında bulunan Karabağ ve çevre illerini özgürleştirmesinin üzerinden 3 yıl geçti.
İkinci Karabağ Savaşı’nda 44 gün içinde topraklarını özgürleştiren Azerbaycan ordusu, halkın yıllarca süren sıla hasretine son verdi.
Ermenistan, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından işgal ettiği Karabağ ve çevre topraklardan yaklaşık 30 yıl boyunca Azerbaycan askerlerine ve sivillere yönelik saldırılar gerçekleştirdi.
Ermeni ordusunun sivillere yönelik artan saldırıları ve 27 Eylül 2020’de temas hattındaki köylerin ağır silahlarla ateşe verilmesi bardağı taşıran son damla oldu. Azerbaycan ordusu aynı gün Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in emriyle karşı operasyona başladı.
Bir süre sonra Azerbaycan için “vatan savaşına” dönüşen operasyon 44 gün sürdü. Azerbaycan ordusu 5 şehir, 4 kasaba ve 286 köyü işgalden kurtardı.
Savaşta Azerbaycan ordusu 2.908 şehit verirken, Ermenistan’ın saldırısı sonucu 94 sivil Azerbaycanlı da hayatını kaybetti.
Ermenistan, Azerbaycan ordusunun 8 Kasım 2020’de Karabağ’ın sembol şehri Şuşa’yı kurtarmasıyla yenilgiyi kabul etti. 10 Kasım 2020’de Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya arasında savaşı sona erdiren üçlü bildiri imzalandı.
Bildiriye göre Ermeni ordusu Ağdam, Kelbecer ve Laçin vilayetlerini terk etmek zorunda kaldı.
Üçlü Bildirge’nin imzalandığı 10 Kasım tarihi “Zafer Bayramı” olarak ilan edilmişse de bu tarih, Mustafa Kemal Atatürk’ün ölüm günü olması nedeniyle Şuşa’nın işgalden kurtarıldığı 8 Kasım olarak değiştirilmiştir.
İHA’ların Etkisi
İkinci Karabağ Savaşı’nda Azerbaycan, Ermeni ordusuna karşı silahlı insansız hava araçlarını (İHA’lar) yoğun bir şekilde kullandı. Ermenistan ordusuna ait çok sayıda silah ve mühimmat, Azerbaycan’a ait SİHA’lar tarafından imha edildi. SİHA’larla çekilen savaş görüntüleri Azerbaycan’da sevinç yaratırken, Ermenistan tarafında da olumsuz psikolojik etki yarattı.
Türkiye’nin desteği Azerbaycan’a güç verdi
Savaşın ilk anlarından itibaren başta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere Türk devlet yetkilileri sık sık Azerbaycan’ın yanında olduklarını beyan ettiler. Türkiye üçüncü ülkeleri Azerbaycan’ın hak mücadelesine müdahale etmemeleri konusunda uyardı. Türkiye’nin bu desteği Azerbaycan halkının ve ordusunun moralini yükseltti.
Cumhurbaşkanı Aliyev, Karabağ ile ilgili her konuşmasında Erdoğan’ın “Azerbaycan yalnız değildir” sözlerinin üçüncü güçlerin savaşa müdahil olmasını engellediğini, Türkiye’nin desteğini asla unutmayacaklarını belirtti.
Azerbaycan bölgenin imar ve ihyası için 7 milyar dolar harcadı
Azerbaycan hükümeti, 2. Karabağ Savaşı’nın sona erdiği 10 Kasım 2020’den bu yana geçen 3 yılı, diplomasi masasında Karabağ zaferinin devamı ve işgalden kurtarılan bölgelerin yeniden imar çalışmaları ile geçirdi.
Savaşın hemen ardından çalışmalara başlanan Azerbaycan’da, işgal döneminde 30 yıl boyunca Ermeniler tarafından yakılıp yıkılan, 3 yıl önce de şiddetli çatışmaların yaşandığı bölge, artık “akıllı şehir” ve “akıllı şehir”in kurulduğu bölge oldu. “akıllı köy” konseptli yerleşimler, havalimanları ve yollar inşa ediliyor. Tarım arazilerinin ekilmeye başlandığı bir bölge haline geldi.
Bölgedeki tüm yolları yenilemeye başlayan Azerbaycan, son 3 yılda Fuzuli ve Zengilan’da 2 uluslararası havalimanı inşa etti. Zengilan, Fuzuli ve Laçin’de yüzlerce aile devletin yaptırdığı evlere geri döndü. Azerbaycan bölgenin imar ve ihyası için 3 yılda 7 milyar dolar harcadı.
Azerbaycan bölgede barışın tesisi için diplomatik girişimlerini sürdürdü
Savaştaki başarısını diplomasi masasında sürdürme kararlılığında olan Azerbaycan, Ermenistan’la barış çabalarına devam etti.
Azerbaycan, Ermenistan’a karşılıklı olarak birbirinin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü tanıma, toprak iddiasında bulunmamayı taahhüt etme gibi koşullar temelinde bir barış anlaşması imzalamasını teklif etti. Ermenistan bu koşulları kabul ettiğini açıkladı.
Böylece Ermenistan ile Azerbaycan arasında gelecekte barış anlaşmasıyla sonuçlanması beklenen bir süreç başladı. Süreç Rusya, ABD ve Avrupa Birliği’nin (AB) arabuluculuğunda üç yönlü yürütülüyor.
Azerbaycan, barış anlaşmasına ilişkin Erivan’a sunduğu son tekliflere Ermenistan’dan yanıt bekliyor.
Azerbaycan’ın Karabağ’daki egemenliği tam olarak sağlanmıştır
İkinci Karabağ Savaşı’nda yenilgiye uğrayan Ermenistan, ordularının bir kısmını Azerbaycan’dan çekerken bir kısmını da çok sayıda silah ve mühimmatla Karabağ’da varlığını sürdüren yasadışı sözde Ermeni rejimine bıraktı.
Azerbaycan yönetimi 3 yıl boyunca Ermenistan’dan ordularını çekmesini, Karabağ’daki sözde rejimden ise iddialarından vazgeçip kendisini feshetmesini talep etse de bu talepler dikkate alınmadı.
Bu durumun ardından Azerbaycan, Karabağ’da anayasal yapının yeniden tesis edilmesi amacıyla 19 Eylül 2023’te “terörle mücadele operasyonu” başlattı.
Yaklaşık 24 saat süren operasyonda Ermeni silahlı kuvvetleri ve Karabağ’daki yasadışı güçler silahlarını bıraktı. Mevzilerini terk ederek geri çekilen Ermeni kuvvetleri, silahlarını Azerbaycan ordusuna teslim etti. Böylece Cumhurbaşkanı Aliyev’in deyimiyle “Azerbaycan Karabağ’da egemenliğini tam anlamıyla tesis etmiştir”.
